Kruszywo: rodzaje i parametry kruszyw budowlanych

Kruszywo to jeden z ważniejszych minerałów, które wykorzystuje się w budownictwie. Używa się go do produkcji betonów, materiałów budowlanych, nawierzchni drogowych, podkładów drenażowych.

Do kruszywa budowlanego zalicza się także: piasek siany czy płukany, który występuje jako składnik mieszanek nie tylko betonowych, ale także stosuje się go w chemii budowlanej do tworzenia na przykład kleju do płytek, wylewek, mas samopoziomujących czy posadzek.

To, co cechuje kruszywo budowlane to: duża wytrzymałość, odporność na ścieranie i ściskanie oraz na warunki atmosferyczne. Oprócz piasku można wyróżnić takie kruszywa budowlane jak dolomit, granit, keramzyt, grys, bazalt, baryt.

Rodzaje i parametry kruszyw

Pod względem rodzajów i parametrów kruszywo budowlane możemy podzielić m.in. ze względu na sposób pozyskiwania. Wówczas możemy wyróżnić następujące rodzaje kruszyw:

– kruszywo naturalne: skalne (piasek, żwir, pospółka, otoczaki) i kruszone  mechanicznie wydobywane ze skał (miał, kliniec, grys, tłuczeń);

– kruszywo sztuczne, do którego zaliczamy kruszywo powstałe na skutek obróbki termicznej: keramzyt, glinoporyt, łupkoporyt, popiołoporyt (gralitem i pollytag), cegran, pregran. W kategorii kruszywo sztuczne należy jeszcze wspomnieć o tym, które jest pozyskiwane z recyklingu. Chodzi tu na przykład o gruz betonowy i ceglany.

Kolejny istotny parametr to wielkość ziaren (kruszywo to materiał ziarnisty) określanych parametrem d/D (d – ziarna, które w sicie pozostają w oczkach, D – ziarna, które przechodzą przez sito). I tak ze względu na wielkość uziarnienia kruszywo możemy podzielić na:

– drobne – mniejsze lub równie 4 mm;

– grube – od 4 mm do 63 mm;

– bardzo grube – do 250 mm;

– wypełniające, czyli takie, które przechodzą przez sito i mają rozmiar 0,063 mm;

– mieszane o wielkości do 8 mm i pochodzeniu rzecznym lub polodowcowym.

W tej kategorii możemy wyróżnić także kruszywo o uziarnieniu ciągłym, które jest mieszanką kruszyw grubych i drobnych.

Kruszywo budowlane – lekkie, zwykłe i ciężkie

Kolejne rodzaje i parametry kruszyw, o których należy wspomnieć to ich objętość. Pod tym względem kruszywo budowlane dzielimy na: lekkie, ciężkie i zwykłe. Lekkie ma gęstość poniżej 1800 kg/m³, zwykłe – od 1800 do 3000 1800 kg/m³, ciężkie – powyżej 3000 1800 kg/m³.

Przykładem kruszyw występujących w postaci lekkiej mogą być kruszywa: odpadowe (strużki, wióry, trociny), z tworzyw sztucznych (granulat styropianowy) i pochodzące z recyklingu (kruszony styropian).

Aby wiedzieć, jakie kruszywo sprawdza się w budownictwie, kilka lat temu opracowano normy serii PN-EN, które w dużej mierze klasyfikują kruszywa. Normy te określają między innymi grupę, klasę oraz właściwości kruszywa, a także zawierają inne odwołania do tak zwanych norm zharmonizowanych, w których opisano metody badań i klasyfikację materiałów.

Rodzaje kruszyw: podział ze względu na przeznaczenie 

Po oznaczniku PN-EN pojawia się ciąg cyfr, które wskazują, do czego dane kruszywo jest przeznaczone. W kategorii: „kruszywa budowlane” będziemy zatem szczególną uwagę zwracać na oznaczenia: PN – EN 13139 – kruszywo do zapraw, PN – EN 12620 – kruszywo do betonu, PN−EN 13055 – kruszywo do betonu, zaprawy i zaczynu oraz PN – EN 13242 – kruszywa do niezwiązanych i hydraulicznie związanych materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym.

Prościej rzecz ujmując, w budownictwie wykorzystuje się przede wszystkim kruszywa mineralne do betonu zwykłego, takie, jak wcześniej wspomniany, piasek zwykły i łamany, żwir i grys oraz mieszanki, jak na przykład otoczaki z kruszywem łamanym. Stanowią one do 70 proc. objętości betonu, co oznacza, iż kruszywa w budownictwie są bardzo ważnym składnikiem.

Do czego stosuje się kruszywo budowlane?

Kruszywo stosuje się do:

– wylewek betonowych;

– tworzenia zapraw;

– stawiania ścian;

– tynkowania

W domu kruszywo budowlane można wykorzystać jako wypełnienie przestrzeni ogrodowych (żwir, kamienie) oraz jaki utwardzenie ścieżki lub podjazdu (pospółka).